W sztuce i kulturze Japonii yōkai – czyli różnego rodzaju istoty demoniczne: potwory, postaci fantastyczne, chochliki, diabły, upiory i zjawy, zjawiska ponadnaturalne – są wszechobecne, przybierają wiele form i kształtów, przenikając do różnych aspektów życia Japończyków. Zazwyczaj są ściśle związane z lokalnymi społecznościami, z ich legendami i opowieściami o duchach. Zjawiają się w malowidłach i w drzeworytach, a współcześnie także w mangach, anime czy w grach komputerowych.
W japońskiej kolekcji Feliksa „Mangghi” Jasieńskiego yōkai stanowią niewielką, lecz ważną jej część. To wokół niej zbudowana jest kolejna duża problemowa ekspozycja Sto nocnych zjaw. Duchy, demony i upiory w sztuce Japonii i Zachodu. Wpisuje się ona w serię pokazów unaoczniających styk kultur i estetyk, poruszających aktualne problemy międzykulturowości i transkulturowości, a przede wszystkim ukazuje „niepokojące podobieństwa” pomiędzy tymi właśnie pozornie tylko odrębnymi światami.
I tak w czterech tematycznych przestrzeniach ekspozycji – W Japonii, Świat słowiańskich mitów i wierzeń, We śnie oraz Ja, demon? – po raz pierwszy „sto nocnych zjaw” spotyka się z postaciami z baśni, legend i mitologii słowiańskiej (bogami, rusałkami, wodnikami, wilkołakami), z wizjami z sennych koszmarów, a przede wszystkim z wyobrażeniami współczesnych demonów. W XX i XXI wieku to postaci artystów i intelektualistów ukąszonych przez nazizm, to także nasze wyobrażenia Innego.
Na wystawie pokazano ponad 70 drzeworytów japońskich z kolekcji Feliksa Jasieńskiego (wiele z nich nie było dotychczas pokazywanych) oraz ze zbioru Muzeum Manggha (z daru Raymonda Milewskiego), a także dzieła obce i polskie od XVIII do XXI wieku, wykonane w rozmaitych technikach – drzeworyty barwne, obrazy olejne, pastele, kolaże, rzeźby, instalacje przestrzenne, grafiki. Wiele z prac powstało specjalnie tę wystawę.
Artystki i artyści: Natalia Buchta Stochel, Sławomir Celiński, Dorota Ćwieluch-Brincken, Krzysztof Gil, Francisco José de Goya y Lucientes, Gyokuen Bonpō, Marcin Janusz, Michał Kastory, Katsukawa Shunshō, Katsukawa Shuntei, Kawanabe Kyōsai, Kitao Masayoshi, Kitao Shigemasa, Henryk Kunzek, Antoni Kurzawa, Kamil Kuzko, Konstanty Laszczka, Jacek Malczewski, Kaja Mucha, Nabeta Gyokuei, Kinga Nowak, Witold Pruszkowski, Jan Raszka, Odilon Redon, Mikołaj Rejs, Ferdynand Ruszczyc, Wojciech Ireneusz Sobczyk, Witold Stelmachniewicz, Zofia Stryjeńska, Totoya Hokkei, Tsukioka Yoshitoshi, Utagawa Hirokage, Utagawa Hiroshige, Utagawa Hiroshige II, Utagawa Kunisada (Toyokuni III),Utagawa Kuniyoshi, Utagawa Sadahide, Utagawa Toyokuni I, Utagawa Yoshikazu, Utagawa Yoshimori, Utagawa Yoshitsuya, Marian Wawrzeniecki, Wojciech Weiss, Grzegorz Wnęk, Witold Wojtkiewicz, Jan Woydyga, Andrzej Wróblewski, Leon Wyczółkowski, Stanisław Wyspiański, Yamamoto Shōun, Yashima Gakutei, Michał Zawada, Jakub Julian Ziółkowski.
Idea, scenariusz i aranżacja plastyczna: dr hab. Anna Król, prof. ASP
Źródło: materiały prasowe Muzeum Manggha
