Lunatycy / Lunatyczki. Tym mianem określano kiedyś ludzi szalonych, geniuszy podziwianych, ale nierozumianych przez ogół społeczeństwa. Dominik Lejman w swoim projekcie skłania nas do zbadania naszego rozumienia pojęcia szaleństwa i refleksji na temat podejmowany już wcześniej przez kierunki sztuki awangardowej XX wieku, takie jak dada i surrealizm. Próbowano zrozumieć – kim jest szaleniec? Kogo uważamy za osobę niepoczytalną? Osobą w kaftanie bezpieczeństwa czy mężczyzną w garniturze, który prowadzi nas ścieżką do zagłady?
Dominik Lejman zadaje powyższe pytania w podwójnym sensie. Odnosi się zarówno do sytuacji niehumanitarnych metod „leczenia” i traktowania inności w systemie izolacji i przymusu, czyli tak naprawdę stosowania represji, jak i próby metaforycznego rozważenia natury szaleństwa w systemie społecznym, w naszym szalonym świecie pełnym wojen, więzień i ograniczeń.
Trzy lata temu w czasie weneckiego Biennale artysta wraz z grupą kuratorów zaproponował Pawilon Szaleństwa usytuowany na wyspie San Servolo, gdzie do 1979 roku istniał szpital psychiatryczny. Dwie z instalacji, pokazywane wcześniej w sakralnych wnętrzach Chiesa di San Servolo, zatytułowane Reenactment 1, Reenactment 2 (Odtworzenie), z udziałem performerki Bianci O’Brien, są odwołaniem do barokowych religijnych przedstawień zmartwychwstania i zdjęcia z krzyża. Dwie inne projekcje zatytułowane UBU (z udziałem performera Leona Dziemaszkiewicza) nawiązują do pierwszej wersji powieści Alfreda Jarry’ego Król Ubu czyli Polacy – proto-surrealistycznej młodzieńczej groteski pisarza, którą uważano za zapowiedź totalitarnych dyktatur, rodzącego się nazizmu i buntu mas. Dyptyk malarski Agawa jest przedstawieniem rośliny, która na wyspie San Servolo była niemym świadkiem cierpień pacjentów. Atmosferę tego miejsca przybliża także cykl portretów pacjentów znalezionych przez artystę w dziewiętnastowiecznym archiwum i film REENACTMENT 2023 Piotra Machy.
Kuratorka: Eulalia Domanowska
Źródło: tekst kuratorski / materiały prasowe PGS Sopot
fot. materiały prasowe PGS Sopot
