Społeczeństwa Europy Środkowo-Wschodniej wobec socrealizmu 1948–1959.
W „zimnym” klimacie lat 50. – narastających napięć międzynarodowych i umacniania się dyktatur komunistycznych – w krajach Europy Środkowo-Wschodniej dokonała się rewolucja społeczna. Była to rewolucja w znaczeniu głębokich przeobrażeń prowadzących do ustanowienia nowych hierarchii społecznych i urzeczywistnienia dyktatury proletariatu, powiązanych z gwałtowną industrializacją i urbanizacją w tej części Europy.
Kuratorzy wystawy podejmują krytyczną refleksję na temat zachodzących wówczas przemian, obrazując ich skalę i dynamikę za pomocą materiału wizualnego z dziedziny malarstwa, fotografii, filmu, wzornictwa i architektury. Obejmuje on ponad 400 prac z sześciu krajów dawnego bloku wschodniego: Polski, Czechosłowacji, NRD, Bułgarii, Rumunii i Węgier.
Sztukę tamtego okresu sprowadza się na ogół do przepojonych wiarą w świetlaną przyszłość wizerunków radosnych robotników, czy heroicznych przedstawień ich pracy, to jednak tylko część produkcji wizualnej socrealizmu. Aby nakreślić jej pełniejszy, bardziej zniuansowany obraz, kuratorzy sięgają po dzieła odbiegające od tych stereotypowych wyobrażeń, często dalekie od propagandowego entuzjazmu, niekiedy naznaczone melancholią, czy niepokojem. Podejmują polemikę z utrwalonym przekonaniem, że socrealizm był odciętym od rzeczywistości społecznej spektaklem, który kreował nową rzeczywistość (Evgeny Dobrenko). Wystawa pokazuje zmieniające się oblicze klasy robotniczej: konflikty i napięcia w obrębie tej niejednorodnej grupy, a także jej niejednoznaczny stosunek do władzy. Jednym z założeń projektu jest także włączenie socrealizmu (nazywanego wielkim Innym XX wieku) w procesy transformacji sztuki XX stulecia i ukazanie go w jego zaskakującej różnorodności i wieloznaczności.
Tytuł Zimna rewolucja odnosi się oczywiście do kontekstu politycznego zimnej wojny (choć w tamtych czasach pojęcie to nie było w użyciu językach krajów Europy Środkowo-Wschodniej), a przede wszystkim do klimatu zamrożenia politycznego epoki stalinizmu. Określenie „zimny/a” prowokuje także pytania o stopień zaangażowania całego społeczeństwa w rewolucję lat 50. i temperaturę rewolucyjnego zapału, z jakim przystępowano do budowania nowego świata.
Na wystawie znajdą się prace m.in. takich artystów jak Aurél Bernáth, Walerian Borowczyk, Hans Grundig, Renato Guttuso, Wojciech Fangor, Emil Filla, Arno Fischer, Jiří Kroha, Max Lingner, János Mattis-Teutsch, Andrzej Munk, Evelyn Richter, Willi Sitte, Henryk Stażewski, Władysław Strzemiński, Jiří Trnka, Werner Tübke, Kurt Weiler, Andrzej Wróblewski, Karel Zeman
kuratorzy: Joanna Kordjak, Jérôme Bazin
Źródło: materiały prasowe organizatora
fot. pinacoteca.pl
