W ramach cyklu 4 x nowoczesność ukazane zostały różnorodne interpretacje nowoczesności w polskiej sztuce, architekturze i designie od przełomu XIX i XX wieku po współczesność. Czwarta wystawa prezentuje fenomen rewizji idei nowoczesności i jej tytułowej transformacji po 1989 roku. Konsekwencją stała się wielość postaw twórczych i reinterpretacji nowoczesności, które nie tworzyły jednolitego i spójnego obrazu, ale przyniosły dynamiczny i zróżnicowany wielogłos, charakteryzujący życie kulturalne w III RP.

W pierwszym okresie po 1989 roku punktem odniesienia dla procesu transformacji był postmodernizm, negujący doktryny, łamiący konwencje i manifestujący się niepohamowaną różnorodnością formy, emblematyczny dla odzyskanej wolności początku lat 90. Wiele z podstawowych założeń nowoczesności poddano kontestacji, podważając ideę nieograniczonego postępu, geometrycznej i minimalistycznej estetyki czy wartość myślenia utopijnego. W zamian szukano inspiracji w tym co nie mieszczące się w nowoczesnym kanonie, marginalne, ale także w reinterpretacji wzorów historycznych i kultury popularnej. Dekadę później scenę artystyczną zdominował odczytany na nowo modernizm, charakteryzujący się funkcjonalizmem i racjonalizmem, optymalizacją i ekonomizacją.

Po roku 2000 projekt modernistyczny nadal jest rewidowany i poddawany refleksji. Choć jest wynikiem pozytywnie ocenianego awansu cywilizacyjnego kraju, ujawnił również związane z nim szanse i zagrożenia. Za sprawą cyfryzacji i automatyzacji technologii projektantom łatwiej wsłuchiwać się i odpowiadać na indywidualne potrzeby, lepiej dostrzegać konkretnych odbiorców, również z ich szczególnymi cechami do tej pory pomijanymi. Dialog z naturą to kolejna, coraz ważniejsza kwestia. Budynki, przestrzeń publiczna, przedmioty codziennego użytku, usługi odpowiadają na potrzeby nie tylko bezpośrednich odbiorców, ale również wynikają z kontekstu społecznego czy ekologicznego.

Na ekspozycji znajdują się prace najważniejszych polskich artystek i artystów, projektantów i projektantek działających po 1989 roku, z których większość została zaprezentowana po raz pierwszy w Muzeum Narodowym w Krakowie. Wystawa, zwraca uwagę na kluczowe problemy czasów transformacji, pokazując zarówno dzieła będące emblematem czasów III RP, jak i prace mniej znane, których nie prezentowano dotąd szerzej w polskich muzeach, pochodzące ze zbiorów publicznych, prywatnych oraz wypożyczone od samych twórców. 

W ramach serii 4 x nowoczesność odbyły się dotąd wystawy: Polskie style narodowe 1890-1918 (2021), Nowy początek. Modernizm w II RP (2022) i Nowoczesność reglamentowana. Modernizm w PRL (2023). Zebrana dzięki nim wiedza i doświadczenia zostaną wykorzystane do opracowania scenariuszy stałych ekspozycji w gmachu dawnego hotelu Cracovia, który po adaptacji stanie się nowym oddziałem Muzeum Narodowego w Krakowie poświęconym polskiej architekturze i designowi XX i XXI wieku.

Kuratorzy: prof. dr hab. Czesława Frejlich, Alicja Kilijańska, Joanna Regina Kowalska, Agata Małodobry, prof. dr hab. Andrzej Szczerski, dr Katarzyna Uchowicz

Źródło: materiały prasowe MNK

fot. pinacoteca.pl