Od średniowiecza po czasy współczesne figura świętej Agaty męczennicy prezentuje napięcie między cielesnym cierpieniem a duchowym wyniesieniem, między przemocą a świętością, między kobiecością a jej radykalnym przekroczeniem. Na wystawie Piersi królowej utoczone z drewna legenda świętej, za pomocą narzędzi jakie daje sztuka współczesna, zostaje odczytana na nowo, z uwzględnieniem perspektywy społecznej i kulturowej.
Ikonografia świętej Agaty stanowi jedno z najbardziej wyrazistych i jednocześnie ambiwalentnych przedstawień kobiecego ciała w tradycji chrześcijańskiej. Ukazywana jest w towarzystwie okaleczających ją oprawców, lub – zdecydowanie częściej – z atrybutem w formie odciętych piersi niesionych na tacy. Od średniowiecza po czasy współczesne figura świętej męczennicy prezentuje napięcie między cielesnym cierpieniem a duchowym wyniesieniem, między przemocą a świętością, między kobiecością a jej radykalnym przekroczeniem. W centrum tej symboliki znajdują się piersi, jako znak płci, źródło życia, obiekt pragnienia i przyjemności, a zarazem miejsce strachu i bólu, egzekwowania władzy, kary i kontroli.
W tradycyjnej hagiografii męczeństwo św. Agaty, z punktem kulminacyjnym w postaci obcięcia piersi, funkcjonuje jako potwierdzenie duchowej siły kobiety, która nie ulega pokusie i pozostaje wierna Chrystusowi mimo fizycznej tortury.
Na wystawie Piersi królowej utoczone z drewna legenda świętej, za pomocą narzędzi jakie daje sztuka współczesna, zostaje odczytana na nowo, z uwzględnieniem perspektywy społecznej i kulturowej. Impulsem do stworzenia projektu stało się nadanie starożytnej świętej rangi symbolu walki z przemocą ze względu na płeć.
Katolicka święta stała się symbolem buntu przeciwko patriarchatowi. Organizacje kobiece rozpoczęły kampanie społeczne przeciwko przemocy z wykorzystaniem figury świętej męczenniczki. Ich przedstawicielki zaczęły mówić otwarcie, że należy obalić narrację o Agacie, która zawsze była uważana za symbol czystości, a nigdy nie była identyfikowana jako silna kobieta, podczas gdy to ona jako jedna z pierwszych powiedziała „nie”, stając się przykładem wolności, buntu i odwagi.
W konsekwencji tych wydarzeń historia oporu, cierpienia i ostatecznego uświęcenia Agaty Sycylijskiej, interpretowana jako wyraz siły kobiet w obliczu ucisku, walki o sprawczość i upodmiotowienie, wykracza poza swoje historyczne i religijne korzenie.
W ramach projektu Piersi Królowej utoczone z drewna legenda zostaje potraktowana jako materiał do interpretacji mechanizmów kulturowej kontroli nad kobiecym ciałem w społeczeństwie fallocentrycznym. Kobiece piersi, jako symbol seksualności, macierzyństwa, ale też ofiary i defeminizacji, odgrywają kluczową rolę w tej opowieści. Motyw ich amputacji staje się radykalnym gestem odebrania kobiecości, ale również, paradoksalnie, przekształcenia w postać ponadpłciową, dostępną zbawieniu.
Zaproszone do projektu artystki i artyści analizują złożone wątki związane z męczeństwem Agaty: od symboliki piersi, przez wszystkie etapy jej tortur, zagadnienie przymusowej seksualizacji świętych męczenniczek, aż po współczesne tropy związane między innymi z niebinarnością, cielesnością, duchowością.
Ponowne odczytanie tej historii oraz krytyczny dystans do opowieści o świętych męczenniczkach mają obalić dominujący przekaz, że cierpienie jest nie tylko naturalną, ale wręcz chwalebną częścią kobiecego życia, a jej ciało staje się głównym polem bitwy o godność.
Model, który gloryfikuje poddanie się cierpieniu, redukuje wartość kobiety do jej czystości, wyklucza również inne formy oporu i walki o sprawczość. Jedną z nich może być dziś społeczny aktywizm. Współczesne męczennice walcząc o wolność, prawa człowieka i sprawiedliwość społeczną nie kierują się ku transcendencji, ale ku zmianie: tu i teraz.
Tytuł wystawy został zaczerpnięty z tytułu wiersza Stanisława Grochowiaka.
Artyści i artystki: Iwona Demko, Dorota Hadrian, Sidsel Meineche Hansen, Therese Henningsen, Agata Jarosławiec, Agata Konarska, Izabela Sitarska, Claudia Lomoschitz, Kateryna Lysovenko, Monika Mamzeta, Kristina Melnik, Oliwer Okręglicki, Katarzyna Perlak, Maria Plucińska, Ala Savashevich, Milena Soporowska, Małgorzata Szandała, Mariya Vasilyeva, Karo Zacharski, Agata Zbylut
Kuratorki: Agata Cukierska, Katarzyna Kalina
Źródło: materiały prasowe CSW Kronika
