Wystawa Marty Romankiv w Galerii EL staje się przestrzenią, w której osobiste pragnienia, zbiorowe doświadczenia oraz polityczne ograniczenia splatają się w złożoną narrację o współczesnej Europie. Ulokowana w gotyckim wnętrzu dawnego kościoła, ekspozycja rozpisana na nawę główną i prezbiterium przybiera formę dialogu – pomiędzy sacrum a codziennością, instytucją a jednostką, centrum a peryferiami.

Romankiv – artystka pracująca na granicy sztuki i aktywizmu – kieruje uwagę ku osobom migranckim, które współtworzą szeroko rozumianą Europę, a jednocześnie pozostają pozbawione pełni politycznych praw i wpływu na przyszłość wspólnot, w których żyją. Jej prace wpisują się w nurt praktyk partycypacyjnych i kontekstualnych, w których sztuka staje się narzędziem wzmacniania głosu tych, którzy najczęściej są niesłyszalni.

Eurowarsztat – praca prezentowana w monumentalnej przestrzeni nawy – to wielokanałowa instalacja wideo oparta na trzyletnich badaniach artystki. Zgromadzone nagrania rejestrują opowieści o marzeniach, codziennych strategiach i wysiłkach osób migranckich, próbujących realizować swoje życie w nowych krajach. W obliczu coraz bardziej zamykanych granic Unii Europejskiej, praca ta odsłania pęknięcie pomiędzy oficjalnym dyskursem o Europie jako wspólnocie otwartości i solidarności, a doświadczeniem wykluczenia i braku politycznej sprawczości. Integralną częścią projektu jest interaktywna strona internetowa, która przenosi materiał poza ramy galerii – do prywatnych przestrzeni widzów i widzek, gdzie może być oglądany bez ograniczeń czasowych.

Pracujemy uczciwie i chcemy być uczciwie traktowane – instalacja zajmująca prezbiterium – stawia pytanie o to, jak otworzyć przyszłość na różnorodność głosów. W przestrzeni wystawy materializuje się to jako zestaw megafonów i zapis video marszu pochodzących z Ukrainy, pracujących w Polsce opiekunek zrzeszonych w ramach Komisji Pracownic i Pracowników Domowych OZZ Inicjatywa Pracownicza – wspieraną przez Romankiv od początku jej istnienia.  W ramach tego wydarzenia zostały użyte części instalacji Romankiv jako narzędzia, które dosłownie wspomaga głos tych, którzy rzadko mogą zaistnieć w przestrzeni publicznej.

Wystawa Euromarzenia nie oferuje gotowych odpowiedzi. Jest raczej laboratorium pytań: o możliwość wspólnoty, o realność marzeń, o formy reprezentacji i sprawczości w świecie, w którym granice – fizyczne i symboliczne – wciąż dzielą ludzi. W gotyckich murach Galerii EL artystka otwiera pole do refleksji nad tym, czy Europa, o której marzymy, potrafi jeszcze być miejscem równego głosu i solidarności.

Prezentowana na wystawie instalacja Eurowarsztat jest pracą doktorską Marty Romankiv zrealizowanej na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku pod opieką dry hab. profy ASP Moniki Zawadzkiej i dry Honoraty Martin.

Kurator: Maciej Olewniczak

Źródło: materiały prasowe Galerii EL