Wystawa Zamek na piasku, prezentowana wcześniej w Centrum Sztuki Współczesnej Kronika w Bytomiu, aktualnie zagościła w elbląskiej Galerii EL.
Patrzenie na męskość to zadanie niełatwe. Bo jak przyglądać się zjawisku, które, na skutek trwających stulecia norm społecznych, uznawano za coś oczywistego i w swej oczywistości niemal przezroczystego?
Mimo że męskość w tradycyjnych, konserwatywnych ujęciach kojarzona była z tym, co mocne, jednoznaczne i hegemoniczne, współcześnie jest pojęciem raczej mglistym i trudnym do sprecyzowania. Choć nie brakuje ram teoretycznych, którymi bieżące badania starają się ujmować tożsamość współczesnego mężczyzny, odpowiedzi uwzględniające zarówno zmianę pełnionych przez niego ról w globalnym społeczeństwie, jak i dostrzegające fakt, że pozycje władzy i kontroli wciąż znajdują się w jego rękach ciągle wydają się niewystarczające. Wystawa jest eksperymentalnym polem, w którym mężczyźni przyglądają się tym napięciom, próbując odnaleźć język mówienia o momencie metamorfozy – przekraczania stworzonych w przeszłości modeli funkcjonowania w zbiorowości i poszukiwania dla siebie nowego miejsca.
Współczesne dyskursy męskości zdają się być uwikłane w trudną do rozwiązania sprzeczność: pierwotnie prezentowały one obraz niezwykle prosty – oparty na dominacji, szowinizmie, sile i woli; obecnie próbują dekonstruować to imaginarium, włączając weń spuściznę XX- i XXI-wiecznych studiów nad płcią (zarówno z obszaru feminizmu, jak i queer studies), starając się odwrócić toksyczny wektor maskulinizmu. Jak prowadzić można jednak ten namysł w realiach płynnej płciowości, nie uciekając się do nazbyt esencjalistycznych kategorii? Dyskusja nad współczesną męskością w przestrzeni sztuk wizualnych dopiero się zaczyna.
Tradycyjny wymiar patriarchalnego modelu funkcjonowania zachodnich społeczeństw trzeszczy w posadach. Wznoszony przez wieki warowny gmach męskiego przywileju nie stanowi już trwałej zapory, a jego mury przepuszczają coraz więcej, otwierając się na przestrzenie krytycznego i autokrytycznego namysłu. Nie ma już jednej męskości – pojęcie to pojawia się już tylko w liczbie mnogiej, a zbiór opowieści o współczesnym mężczyźnie coraz bardziej się poszerza.
Wystawa Zamek na piasku pozwala wybrzmieć części głosów, które snują opowieść o męskim podmiocie. Przepracowuje mityczne wyobrażenia o zdobywcach, wojownikach, opancerzonych ciałach, nie odwracając się od płynnych tożsamości i cielesności delikatnej i naznaczonej traumą. Posługując się kategorią pancerza i twierdzy, oddzielających pozornie zintegrowaną tożsamość od potencjalnych zagrożeń, snuje refleksję na pograniczu krytyki i afirmacji. Artyści śledzą wzajemne powiązania pomiędzy aktami przemocy i aktami troski, potrzebą kontroli a bezsilnością, wykluczeniem a poszukiwaniem wspólnoty. Męskościom przyglądają się z perspektyw cielesności i seksualności, emocjonalności, wychowania, relacji międzyludzkich, pracy i kryzysów.
Droga do współczesnych męskości nie może ominąć tych cech, które, właściwie skanalizowane, pozwalają organizmowi społecznemu rozwijać się w stanie różnorodności i wzajemnej koegzystencji odmienności. To mozolny proces krytycznego przyglądania się dotychczasowym fikcjom, ale przede wszystkim przywracania mężczyznom możliwości przyjmowania ról, z których historycznie sami się wykluczyli.
Autorzy: Krystian Truth Czaplicki, Oskar Dawicki, Marcin Dudek, Piotr Gromniak, Szymon Kobylarz, Kamil Kukla, Norman Leto, Jerzy Lewczyński, Michał Łuczak, Dominik Ritszel, Filip Rybkowski, Michał Sroka, Grzegorz Sztwiertnia, Andrzej Tobis, Michał Zawada
Kuratorzy: Szymon Kobylarz, Kamil Kukla, Filip Rybkowski, Michał Sroka, Michał Zawada
Źródło: materiały prasowe Galerii EL
