Wystawa Wybielanie jest autokrytycznym spojrzeniem muzeum na swoją przeszłość. Jej celem jest ukazanie kolonialnych schematów oraz próba zmierzenia się z nimi – to ważne zadania instytucji znajdującej się w kraju, który starał się realizować swoje kolonialne ambicje, będąc zarazem przedmiotem wewnętrznej kolonizacji europejskiej. Tytuł wystawy nawiązuje do mitu „kolonialnej niewinności” Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej.
Początek kolekcji Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie sięga 1888 roku i jest związany z obiektami przywiezionymi przez Leopolda Janikowskiego z Kamerunu. Jego podróż ze Stefanem Szolcem-Rogozińskim – „pierwsza polska ekspedycja do Afryki” finansowana m.in. przez Henryka Sienkiewicza – miała na celu założenie polskiej kolonii w Afryce Środkowej. Podróżnicy zakupili wówczas ziemie, lecz niedługo później terytoria zostały przejęte przez niemieckich kolonizatorów. Wyprawa ta, choć nie przebiegła zgodnie z planem, stanowi jeden z mitów założycielskich Muzeum.
Funkcjonowanie Polaków w kolonialnym systemie wiązało się między innymi z naśladowaniem imperialnych wzorców. Próbowali oni zaznaczyć swoje miejsce w zachodniej kulturze i potwierdzić swoją przynależność do tzw. „cywilizacji białego człowieka”. Aby ugruntować swoją pozycję, należało m.in. zdefiniować Czarnych jako odmiennych, czy wręcz obcych. Służyły temu naukowe i muzealne praktyki, które opierały się na egzotyzacji oraz wartościowaniu cywilizacji pozaeuropejskich jako słabiej rozwiniętych.
Kolonialne ślady widzimy zarówno w sposobach prowadzenia badań, organizowania ekspedycji, pozyskiwania obiektów do muzealnych kolekcji, jak i tworzenia wizualnych reprezentacji rasy za pomocą medium fotografii. Na wystawie Wybielanie pokazano fotografie ze zbiorów muzeum wykonane w Afryce przez polskich podróżników, badaczy i dziennikarzy. Reprodukowały one kolonialne spojrzenie ukształtowane przez fotografów z zachodnich imperiów. Przez wystawę prowadzi oś czasu, która obejmuje okres od końca XIX wieku aż do dziś. Zapisano na niej wydarzenia istotne w kontekście znajdujących się w Muzeum zbiorów z Afryki.
Kuratorzy: Witek Orski, Magdalena Wróblewska
Źródło: materiały prasowe Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie
fot. pinacoteca.pl
